Doanh thu 8/10 ngành giảm chỉ duy nhất một ngành tăng

Trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ), trong 6 tháng đầu năm 2023 doanh thu của 8/10 ngành đều giảm hơn so với cùng kì năm ngoái. Duy nhất có ngành công nghệ thông tin đã tăng về quy mô, còn ngành hàng cũng như dịch vụ tiêu dùng giữ nguyên doanh thu so với cùng kỳ năm ngoái.

Đây là nhận định được đưa ra sau khi phân tích sơ bộ báo cáo tài chính của 1.579 doanh nghiệp niêm yết trên 3 sàn giao dịch chứng khoán ở Việt Nam (chia thành 10 ngành cụ thể) trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 6 tháng đầu năm 2023.

Từ giữa năm 2022 doanh thu của các ngành đã bắt đầu giảm, trong đóm hai ngành gặp nhiều khó khăn và giảm nhiều nhất là bất động sản và xây dựng. Đến thời điểm hiện tại tình hình chỉ khả quan hơn chứ chưa thật sự tốt như mong đợi.

Các doanh nghiệp còn gặp khó khăn khi so sánh chi phí lãi vay so với lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp đã thấy rõ khoảng cách lớn. Năm 2022, ngành xây dựng có tỷ lệ chi phí lãi vay so với lợi nhuận cao nhất, đạt mức 375%. Xếp sau đó là ngành hàng và dịch vụ tiêu dùng nhưng cũng chỉ ở mức 44,8% và bất động sản 40,2%.

Ban IV chỉ ra: “Điều này hàm ý, khi kinh doanh, doanh nghiệp chịu rủi ro chính nhưng thành quả được hưởng không nhiều, bị xói mòn do chi phí tài chính nên không có tích lũy để tái đầu tư”.

Trong đó doanh nghiệp xây dựng và bất động sản phải đối mặt với vấn đề lớn nhất về dòng tiền khi số ngày phải thu và số ngày tồn kho tăng lên nhiều lần.

Trong báo cáo cũng thấy rõ trong quý 1/2022 số ngày phải thu trung bình của doanh nghiệp xây dựng là 463 ngày thì sang quý 1/2023 thì số ngày lên đến 1.165 ngày.

Theo thống kê hết quý II/2023 số ngày đã giảm xuống còn 598 ngày, nhưng áp lực dòng tiền của doanh nghiệp xây dựng vẫn hiện hữu. Bên cạnh đó, số ngày tồn kho trung bình của quý I/2023 lên tận 4.527 ngày, trong khi quý I/2022 chỉ là 661 ngày.

Các doanh nghiệp bất động sản cũng gặp rất nhiều khó khăn khi số ngày tồn kho trung bình trong quý 1/2023 lên đến 5.662 ngày. Thậm chí, có doanh nghiệp số ngày tồn kho lên đến 54.334 ngày. Theo tính toán với tình hình buôn bán như hiện tại thì doanh nghiệp này phải mất 149 năm mới bán hết giỏ hàng.

Ban IV cũng đề nghị tiếp tục đưa ra những chính sách hỗ trợ tiếp cận vốn và giãn, giảm chi phí cho doanh nghiệp để có thêm thời gian xoay sở, phục hồi. Cụ thể, Ban IV đề nghị giãn, giảm chi phí và tạo ra các dòng tiền ngắn hạn trong nửa cuối năm 2023 hoặc nửa đầu năm 2024 tùy độ trễ của chính sách.

Muốn thực hiện hiệu quả các biện pháp này thì phải có cách tiếp cận hợp lý vừa mang tính tổng thể vừa phải hỗ trợ được doanh nghiệp một cách tối đa. Và đối với mỗi ngành nghề, lĩnh vực khác nhau thì phải thực hiện một bài toán riêng phù hợp.

Đối với mỗi doanh nghiệp thì chi phí vận hành đóng vai trò rất quan trọng vừa là trách nhiệm vừa để cứu mình. Do đó, các doanh nghiệp phải chủ động cắt giảm chi phí, quy mô hoạt động, quy mô lao động. Những chi phí khác như chi phí lãi vay, chi phí thuế phí, chi phí bảo hiểm xã hội... có sự hỗ trợ khi nằm trong không gian chính sách của Nhà nước.

Đồng thời, ban này cũng đề nghị cần có lãi suất vay ưu đãi giảm thật sự với doanh nghiệp vì lãi suất cho vay hiện tại dù đã giảm, nhưng vẫn còn ở mức cao so với các nước khác.

Trong bối cảnh phục hồi chậm như hiện tại thì các ngân hàng phải đánh giá chính xác khả năng trả nợ của doanh nghiệp trong tương lai, từ đó mới đưa ra những gói tín dụng phù hợp chứ đừng chỉ nhìn vào tài sản thế chấp.

Cấn phải áp dụng lãi suất ưu đãi đối với ra những doanh nghiệp xuất khẩu, các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đối với những tồn tại nhiều rủi ro thì nên chấp nhận lãi suất cao hơn.

Đối với lĩnh vực bất động sản thì các ngân hàng có thể giãn nợ, giữ nhóm nợ đối với các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm thuộc phân khúc phục vụ nhu cầu thiết yếu/ưu tiên (như hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, khu công nghiệp, văn phòng…) theo tinh thần Thông tư 02/2023/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước.

Trong khi đó, dư địa lãi từ chính sách tiền tệ không hỗ trợ nhiều do lãi suất toàn cầu vẫn ở mức cao và chênh lệch lãi suất có thể gây áp lực lên tỷ giá. Qua đó, đẩy mạnh chính sách đầu tư công, tập trung vào những cơ sở hạ tầng lớn, như vậy có thể hỗ trợ các doanh nghiệp ngành xây dựng và vật liệu xây dựng mà vẫn nâng cao năng lực của quốc gia, chú trọng phát triển nhà ở xã hội. Người dân lao động cũng được hỗ trợ tích cực cũng như các doanh nghiệp bất động sản sẽ được hồi phục đã trở thành giải pháp trọng tâm.

Cùng với đó, Ban IV cũng đề xuất Chính phủ xem xét giải pháp giãn, giảm thuế cũng như các chi phí khác, tạo dòng tiền ngắn hạn với các doanh nghiệp, giải quyết những khó khăn tạm thời.

Trong văn bản của Ban IV gửi Chính phủ có đoạn: “Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, cơ quan không ban hành các quy định làm phát sinh các loại phí, chi phí mới cho doanh nghiệp ít nhất trong nửa cuối năm 2023 và có thể cả nửa đầu năm 2024. Trong giai đoạn từ đầu năm 2024, với các quy định có thể làm phát sinh chi phí của doanh nghiệp, cần các đánh giá tác động thật thấu đáo và toàn diện trước khi hiện thực hóa”.