Force sell ảnh hưởng thế nào trong chứng khoán?

Force sell là gì?

Force sell được hiểu là việc thanh lý bắt buộc trên thị trường, hiện tượng này xảy ra khi tài khoản giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư vi phạm tỷ lệ ký quỹ tối thiểu đã được đưa ra trong quy định của công ty chứng khoán phát hành. Lúc này, công ty chứng khoán sẽ thực hiện việc bán giải chấp đối với một số lượng cổ phiếu của nhà đầu tư trong phiên giao dịch tiếp theo để đưa tỷ lệ ký quỹ về ngưỡng an toàn ban đầu.

Force sell cũng sẽ được thực hiện theo các khung giờ nhất định, thông thường các công ty chứng khoán sẽ tiến hành Force sell từ 10 – 11 giờ sáng và 14 giờ chiều. Nếu như các nhà đầu tư thấy hiện tượng nhiều cổ phiếu đang nằm sàn được thực hiện bán ồ ạt như xả hàng thì có nghĩa là thị trường đang xảy ra hiện tượng Force sell.

Phân biệt Force sell và Call margin

Trên thị trường hiện nay rất nhiều người nhầm lẫn và không phân biệt được giữa hiện tượng Force sell và Call Margin, tuy nhiên, đây lại là hai trường hợp hoàn toàn khác nhau. Hiểu theo cách đơn giản thì Call margin là hiện tượng tỷ lệ ký quỹ giảm tới mức duy trì quy định (chưa tới mức bị force sell), nên lúc này công ty chứng khoán sẽ thông báo đến nhà đầu tư để họ có phương án xử lý kịp thời đưa tỷ lệ ký quỹ về mức duy trì ổn định. Nếu nhà đầu tư không thực hiện yêu cầu này trong vòng 3 ngày từ khi được thông báo thì công ty chứng khoán sẽ tự động tiến hàng bán cổ phiếu.

Trong khi đó Force sell là hiện tượng mà tỷ lệ ký quỹ đã giảm qua mức duy trì quy định nên công ty phát hành sẽ lập tức tiến hành việc bán cổ phiếu để đảm bảo được mức duy trì quy định. Có thể thấy Force sell là hiện tượng và tình trạng nguy cấp hơn so với Call Margin trên thị trường chứng khoán.

Cách hoạt động của Force sell

Mỗi công ty chứng khoán sẽ đưa ra những quy định riêng về tỷ lệ ký quỹ tối thiểu, tuy nhiên phương thức hoạt động của Force sell lại giống nhau:

Trường hợp tỷ lệ ký quỹ ≥ ngưỡng duy trì: Tài khoản chwusng khoán đang ở trạng thái ổn định.

Ngưỡng duy trì > tỷ lệ ký quỹ ≥ ngưỡng xử lý: Tài khoản chứng khoán rơi vào tình trạng Call Margin nên công ty chứng khoán sẽ có những thông báo bằng email hoặc điện thoại đến cho nhà đầu tư.

Tỷ lệ ký quỹ < ngưỡng xử lý: Đây là trường hợp tài khoản chứng khoán đã bị Force sell và công ty chứng khoán sẽ thực việc bán cổ phiếu để đưa tỷ lệ ký quỹ về mức an toàn.

Khi nào thì bị Force sell?

Force sell xảy ra khi tỷ lệ ký quỹ của nhà đầu tư giảm xuống mức an toàn mà công ty phát hành quy định lúc ban đầu. Nguyên nhân của tỷ lệ ký quỹ này giảm xuống chủ yếu đến từ việc cổ phiếu nắm giữ mua từ việc vay Margin đã giảm xuống dưới mức quy định.

Trước khi tỷ lệ ký quỹ giảm xuống ngưỡng xử lý, công ty sẽ có sự thông báo đến nhà đầu tư và đưa ra thời hạn cho nhà đầu tư xử lý tình trạng này. Giải pháp tốt nhất để đưa tỷ lệ ký quỹ về ngưỡng an toàn chính là nạp thêm tiền vào tài khoản hoặc bán bớt số lượng cổ phiếu. Thông thường, thời hạn này sẽ kéo dài trong 3 ngày nếu hết thời hạn này mà nhà đầu tư không có biện pháp xử lý thì công ty sẽ bắt buộc bán cổ phiếu trong tài khoản.

Đầu tư thế nào để tránh Force sell?

Hiện nay, với việc sử dụng công cụ Margin thì nhiều nhà đầu tư có vốn ít cũng có thể tham gia thị trường để nâng cao khả năng sinh lời. Tuy nhiên, việc sử dụng những công cụ này cũng sẽ có những rủi ro nhất định mà nhà đầu tư cần phải lường trước đó chính là xảy ra tình trạng Force sell. Muốn tránh tình trạng này nhà đầu tư cần phải chú ý tới những yếu tố sau:

- Chỉ vay margin khi nhà đầu tư có đủ kiến thức, kinh nghiệm về thị trường nếu không sẽ dẫn tới việc thua lỗ và dẫn đến tình trạng Force sell.

- Chỉ nên sử dụng Margin khi thị trường đang trong giai đoạn tăng trưởng ổn định chứ không nên sử dụng khi thị trường có dấu hiệu đà giảm hoặc đi xuống.

- Nên sử dụng Margin với những cổ phiếu mạnh, có tính thanh khoản cao trên thị trường như cổ phiếu bluechip. Không nên sử dụng margin với nhóm cổ phiếu lợi nhuận thấp.

- Không nên sử dụng full margin mà nên lựa chọn và dựa vào tình hình thực tế để chọn lệnh margin phù hợp, tạo biên độ an toàn cho tài khoản để có thể xử lý kịp thời khi cổ phiếu có những biến động ngoài dự kiến tránh trường hợp rơi vào force sell.

- Đặc biệt, nhà đầu tư nên xây dựng một danh mục đầu tư cho phù hợp với thị trường, đánh giá phân tích cổ phiếu một cách khách quan, chính xác và học cách để quản trị xử lý rủi ro khi cần thiết.

Tuy nhiên, không phải lúc nào nhà đầu tư cũng nắm bắt được thị trường mà sẽ có những trường hợp họ bị rơi vào tình trạng force sell một cách bị động và không thể kiểm soát được. Vậy làm thế nào để giải quyết được trường hợp này? Nhà đầu tư có thể tham khảo một số biện pháp hiệu quả nhất là Isolated Margin.

Isolated Margin nghĩa là vay margin riêng với từng mã cổ phiếu, khi đó tình trạng Force sell sẽ chỉ xảy ra với một mã cổ phiếu đó chứ không liên quan tới những mã cổ phiếu khác đã được mua, như vậy có thể hạn chế tối đa rủi ro và bảo toàn được tổng tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư.

Thời gian vừa qua tại thị trường chứng khoán Việt Nam nhiều nhà đầu tư đã rơi vào tình trạng Force sell khi có những biến động khá lớn. Đây chính là một lời cảnh báo để các nhà đầu tư có chiến lược và kế hoạch sử dụng Margin một cách hiệu quả hơn tránh dẫn đến tình trạng Force sell.

Hiện tượng Force sell có ảnh hưởng rất lớn đến các nhà đầu tư vì thế cần phải hết sức quan tâm và cập nhật tỷ lệ ký quỹ đối với những chứng khoán mà mình đã mua. Các nhà đầu tư có thể dễ dàng thực hiện việc này thông qua các công cụ theo dõi của thị trường.