Hệ luỵ từ thao túng thị trường chứng khoán

Thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Nhắc đến khái niệm thao túng thị trường chứng khoán có rất nhiều khái niệm đã được đưa ra, nhưng hiểu một cách đơn giản và ngắn gọn nhất thì thao túng thị trường chứng khoán là việc một cá nhân hoặc tổ chức thực hiện những hành vi gian lận nhằm thay đổi giá cổ phiếu, tạo hiệu ứng cung cầu giả trên thị trường để thu lợi bất chính từ việc mua bán cổ phiếu bất chính.

Ví dụ một số hành vi thao túng thị trường chứng khoán phải kể đến như thực hiện lệnh mua bán đối với một mã chứng khoán trong cùng một thời điểm, lan truyền thông tin tiêu cực trên thị trường, che giấu tỷ lệ sở hữu chứng khoán của đơn vị phát hành… Tất cả những hành vi này sẽ tác động làm thay đổi giá giao dịch chứng khoán trên thị trường, ngăn cản việc xác định giá cổ phiếu khiến cho các nhà đầu tư hoang mang và không thể xác định được đường lối đầu tư đúng đắn.

Theo luật pháp hiện hành thì tội thao túng thị trường chứng khoán cũng được quy định trong khoản 2 Điều 3 Nghị định 156/2020/NĐ-CP. Cụ thể đây là hành vi bị nghiêm cấm trên thị trường chứng khoán và hoạt động chứng khoán. Một số hành vi bị nghiêm cấm như sau:

• Một cá nhân hoặc tổ chức sử dụng một lúc nhiều tài khoản chứng khoán khác nhau để thực hiện mua, bán chứng khoán liên tục tạo hiệu ứng cung – cầu giả trên thị trường để đẩy giá lên cao.
• Đặt lệnh mua và bán cùng 1 mã cổ phiếu trong cùng một ngày, thông đồng giao dịch mua bán chứng khoán nhưng không có sự chuyển nhượng thật sự hoặc quyền sở hữu luân chuyển từ người này đến người khác trong nhóm để tạo giá chứng khoán ảo và cung cầu giả.
• Thực hiện mua bán chứng khoán ồ ạt vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa phiên giao dịch nhằm đẩy giá mở và đóng cửa lên cao.
• Lôi kéo, dụ dỗ nhiều nhà đầu tư mua bán cùng một mã chứng khoán một lúc nhằm tạo cung, cầu giả trên thị trường để đẩy giá lên cao.
• Tung những thông tin không chính xác về mã chứng khoán hoặc công ty phát hành để dìm giá hoặc nâng giá rồi bán ra nhằm thu lợi bất chính cho bản thân.

Hậu quả của việc thao túng thị trường chứng khoán

Hành vi thao túng thị trường chứng khoán rõ ràng là một hành động bị lên án và nghiêm cấm. Do đó, các cơ quan chức năng và mọi nhà đầu tư trên thị trường đều xác định đây là hoạt động có rất nhiều tác hại như sau:

• Thao túng thị trường chứng khoán khiến cho các nhà đầu tư, công ty môi giới, công ty phát hành chịu thiệt hại nặng nề, đồng thời, dẫn đến hàng loạt hậu quả nghiêm trọng đối với thị trường và cả sự phát triển của nền kinh tế đối với quốc gia đó.
• Đối với các nhà đầu tư họ sẽ mất đi một khoản vốn cực lớn do đã tin vào những thông tin sai lệch khiến họ mua hoặc bán một số lượng lớn cổ phiếu, ngay khi cổ phiếu sụt giảm nhà đầu tư nếu không bán ngay để cắt lỗ thì có thể mất trắng số tiền đầu tư.
• Thao túng thị trường chứng khoán còn ảnh hưởng trầm trọng đến giá trị của các khoản đầu tư khi doanh nghiệp không thể phân tích và xác định khoản đầu tư nào mới là tốt nhất trên thị trường. Do đó, sẽ để lỡ cơ hội kinh doanh, làm giảm số lượng việc làm khiến nhiều người rơi vào tình trạng thất nghiệp ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia.
• Giá cổ phiếu là một trong nhưng yếu tố để doanh nghiệp và nhà đầu tư đánh giá tình trạng hoạt động kinh doanh đang diễn ra thế nào, tuy nhiên, nếu thị trường bị thao túng giá cổ phiếu không thể hiện đúng sức của doanh nghiệp thì sẽ dẫn đến những nhận định sai lầm. Bên cạnh đó, việc tăng số lượng giao dịch nhanh chóng đã đẩy tính thanh khoản thị trường lên cao khiến doanh nghiệp gặp khó khăn đối với việc sử dụng nguồn vốn ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
• Hậu quả nghiêm trọng nhất của việc thao túng thị trường chính là liên quan đến gian lận và rửa tiền. Do đó, các quốc gia đều nghiêm cấm và ngăn chặn trường hợp thao túng thị trường để thanh lọc và giúp thị trường phát triển mạnh mẽ.

Thao túng thị trường chứng khoán bị phạt ra sao

Đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán sẽ có chế tài xử phạt hợp lý nhẹ thì phạt hành chính còn những người vi phạm mức độ năng thì sẽ phải nộp phạt và đi tù. Những quy định cụ thể về mức phạt với hoạt động thao túng thị trường chứng khoán như sau:

Phạt hành chính

Dựa theo quy định trong khoản 30 Điều 1 Nghị định 128/2021/NĐ-CP), cá nhân thao túng thị trường chứng khoán sẽ bị phạt tiền gấp 10 lần số tiền thu trái pháp luật nhưng không dưới 1,5 tỷ đồng. Đối với tổ chức vi phạm, số tiền phạt không dưới 3 tỷ đồng.

Theo như luật định thì nếu cá nhân thực hiện thao túng thị trường chứng khoán, không thu lợi trái pháp luật hoặc 10 lần số tiền đó thấp hơn 1,5 tỷ đồng sẽ phải chịu mức nộp phạt là 1,5 tỷ đồng. Nếu tổ chức vi phạm, không thu lời bất chính hoặc 10 lần số tiền bất chính thấp hơn 3 tỷ thì sẽ phải nộp phạt 3 tỷ đồng.

Phạt hình sự

Điều 211 Bộ Luật Hình sự quy định vớ cá nhân, tổ chức có hành vi thao túng thị trường chứng khoán thì bên cạnh việc phải nộp lại khoản thu trái pháp luật còn bị xem xét để truy cứu trách nhiệm hình sự nghĩa là phạt tù. Cụ thể theo Bộ luật này quy định rõ:

Cá nhân phạm tội thao túng thị trường chứng khoán có các mức phạt như sau:

• Thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng đến dưới 1,5 tỷ đồng, hay gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng đến dưới 3 tỷ đồng sẽ bị phạt tiền từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù trong thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm.
• Người phạm tội thao túng thị trường chứng khoán thuộc một trong các trường hợp như sau: phạm tội có tổ chức, thu lợi bất chính từ 1,5 tỷ đồng trở lên, gây thiệt hại từ 3 tỷ đồng trở lên hoặc tái phạm nguy hiểm sẽ bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 4 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 năm đến 4 năm.
• Ngoài ra, người phạm tội này có thể bị phạt tiền từ 50 – 250 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề từ 1 đến 5 năm.

Tổ chức phạm tội thao túng thị trường chứng khoán có mức phạt như sau:

• Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 211 Bộ luật Hình sự, bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng;
• Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 211 Bộ luật Hình sự, bị phạt tiền từ 5 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng;
• Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật Hình sự, bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;
• Phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 2 tỷ đồng, cấm kinh doanh và cấm hoạt động trong một số lĩnh vực được quy định hoặc bị cấm huy động vốn trong thời hạn từ 1 năm đến 3 năm.

Bên cạnh các hình phạt trên thì sẽ xem xét bổ sung thêm một số hình phạt khác đối với những hành vi vi phạm luật thao túng thị trường chứng khoán như sau:

• Đình chỉ hoạt động kinh doanh, cung cấp các dịch vụ chứng khoán từ 1 – 3 tháng đối với công ty chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam có hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
• Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán từ 18 tháng đến 24 tháng đối với người hành nghề chứng khoán có hành vi vi phạm.

Những vụ thao túng thị trường chứng khoán lớn

Trên thị trường thời gian qua đã xảy ra những vụ thao túng thị trường chứng khoán gây rúng động và bức xúc trong dư luận phải kể đến như:

Thao túng giá cổ phiếu FLC

Ngày 20/3/2022, tòa án chính thức khởi tố vụ án Nguyễn Văn Quyết – Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn FLC với tội danh thao túng thị trường chứng khoán. Bị cáo QUyết đã cùng một số đối tượng là nhân viên của mình trong CTCP Tập đoàn FLC và Công ty chứng khoán BOS thực hiện hành vi thao túng thị trường bán chui số lượng cổ phiếu FLC là 74,8 triệu cổ phiếu.

Bị cáo Quyết đã chỉ đạo các nhân viên của mình tạo và sử dụng 20 tài khoản chứng khoán của 11 tổ chức, liên tục mua bán một khối lượng lớn cổ phiếu FLC để đẩy giá lên mức cao rồi sau đó xả hàng. Tổng số tiền thu về gần 1700 tỷ đồng bị cáo Quyết và đồng bọn hưởng lợi bất chính hơn 530 tỷ đồng. Đây là vụ án nghiêm trọng, gây hại cho nhiều nhà đầu tư và ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động của thị trường ở thời điểm đó.

Thao túng thị trường chứng khoán tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Trí Việt và Công ty Cổ phần Louis Holdings

Ngày 20/4/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã tiếp tục khởi tố vụ án thao túng thị trường chứng khoán tại CTCP Chứng khoán Trí Việt cùng những đơn vị liên quan. Bên cạnh đó toà án cũng đã ra lệnh khởi tố 4 bị can liên quan đến vụ án gồm Đỗ Thành Nhân, Trịnh Thị Thúy Linh, Đỗ Đức Nam và Lê Thị Thùy Liên.

Theo điều tra, 4 bị cáo trên đã thực hiện mua bán bất chính các mã cổ phiếu của các công ty trong hệ thống Louis nhằm thổi giá tăng cao, sự việc này đã diễn ra từ tháng 1/2021 đến tháng 9/2021. Cụ thể giá cổ phiếu TCC tăng phi mã tận 6000% từ 1200đ/cổ phiếu lên 74.000đ/cổ phiếu. Sau khi giá kịch trần, các đối tượng bắt đầu xả hàng khiến cho các nhà đầu tư thiệt hại cả trăm tỷ đồng.

Hành vi thao túng thị trường chứng khoán đã trở thành một hành động đáng lên án của những tổ chức, cá nhân có giao dịch mua bán bất chính. Tuy nhiên, những gì mà các nhà đầu tư này thể hiện thì chắc chắn sẽ phải chịu những hình phạt thích đáng của cơ quan có thẩm quyền.