Lý do khiến thanh khoản chứng khoán sụt giảm đáng kể

Kết thúc tuần giao dịch đầu tháng 10 (2 – 6/10), VN-Index đóng cửa tại 1.128,54 điểm, giảm 35,61 điểm tương đương 2,22% so với tuần trước đó. Thanh khoản tiếp tục giảm mạnh với bình quân giá trị giao dịch trên toàn thị trường ghi nhận hơn 17.100 tỷ đồng. Thanh khoản ở giai đoạn trước đó (từ giữa tháng 7 đến cuối tháng 9) thường duy trì trên 22.000 tỷ đồng/ phiên, có lúc chạm 42.000 tỷ đồng.

Theo giới chuyên gia, chuyển biến mới trên thị trường tiền tệ đã khiến sự hưng phần của dòng tiền vào thị trường chứng khoán giảm đi, lực mua trở nên thận trọng và thanh khoản từ cuối tháng 9 vừa qua đã giảm dần. Thậm chí, nhiều cổ phiếu ở những phiên thị trường giảm mạnh đã về lại vùng giá hấp dẫn, tuy nhiên dòng tiền bắt đáy có vẻ như vẫn còn khá thờ ơ.

Vậy thanh khoản đảo chiều mạnh mẽ trong thời gian gần đây vì nguyên nhân gì?

Theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam chia sẻ tại tại tọa đàm trực tuyến với chủ đề Data Talk: “Tâm điểm vĩ mô & thị trường chứng khoán quý IV/2023", thanh khoản là điểm cộng lớn nhất của thị trường chứng khoán Việt Nam thời gian qua.

VN-Index chưa thể trở lại thời điểm đỉnh của năm 2021, thế nhưng thanh khoản của thị trường đã trở lại mức đỉnh của 2 năm trước. Trung bình trong giai đoạn tháng 5 đến tháng 9 vừa qua, thanh khoản ghi nhận mức xấp xỉ 1 tỷ USD mỗi phiến, với giá trị giao dịch nhỉnh hơn và lọt vào Top 3 thị trường chứng khoán có thanh khoản cao ở Đông Nam Á.

Ông Minh chia sẻ: “Có thể thấy đà tăng của thị trường trong thời gian vừa qua là một trong những yếu tố kích thích dòng tiền gia tăng vào thị trường, cộng với tác động từ bối cảnh lãi suất giảm cũng như sự kỳ vọng của nhà đầu tư trên toàn cầu cũng khuyến khích nhà đầu tư quay lại hoặc gia tăng đầu tư vào thị trường chứng khoán. Chính vì vậy chúng ta thấy một lượng tiền lớn dịch chuyển vào thị trường”.

Đến nay, tình hình thanh khoản của thị trường đã bắt đầu có chiều hướng sụt giảm mạnh hơn, nhất là sau đợt giảm vào phiên ngày 18/8 và giai đoạn đầu tháng 9.

Theo Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, tình hình sụt giảm của thanh khoản có thể được giải thích bằng 4 yếu tố chính.

Đầu tiên là yếu tố tác động bên ngoài, với kỳ vọng của nhà đầu tư về việc Fed sẽ nới lỏng chính sách tiền lại hay động thái về việc tạm ngừng tăng lãi suất.

Thế nhưng, lãi suất có sự giá tăng và giá dầu cũng là một trong những lý do chính gây nên áp lực lạm phát gia tăng. Qua đó, khiến đồng USD và lợi suất trái phiếu (lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm) có tăng trưởng trở lại. Đường cong lãi suất đã chuyển trạng thái đường cong lãi suất ngược khi mức lợi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 10 năm vọt mạnh và dần xấp xỉ mức 5%.

Những yếu tố này trong quá khứ luôn có xác suất xảy ra rất cao và là một trong những chỉ báo cho khủng hoảng và suy thoái tương lai sẽ xảy đến. Đó là lý do chính khiến tâm lý nhà đầu tư bắt đầu e ngại về diễn biến thị trường hiện nay.

Thứ hai là yếu tố tác động từ việc đồng USD và lợi suất trái phiếu Mỹ tăng mạnh làm áp lực tỷ giá thời gian tới sẽ tăng lên, gây ra trở ngại cho việc điều hành tỷ giá. Theo ông Minh, sự gia tăng của tỷ giá cản đường đà tăng của thị trường trong thời gian qua.

Thứ ba là yếu tố lượng bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài bị ảnh hưởng khi tỷ giá tăng mạnh.

Giá trị bán ròng kể từ đầu năm tới nay đã xấp xỉ hơn 9.000 tỷ đồng. Khối ngoại ở khoảng thời gian trước đó cũng có xu hướng mua ròng, thế nhưng sức ép tỷ giá phần nào khiến nhà đầu tư nước ngoài có sự thận trọng và e ngại với tình hình thị trường chứng khoán hiện nay khi đồng bạc xanh đang có giá trị tốt hơn. Bởi vậy, quỹ đầu tư cũng có xu hướng bán ròng về mặt quản trị danh mục nhiều tổ chức.

Chuyên gia này đề cập đến yếu tố cuối cùng là yếu tố thời vụ. Đó là khi các doanh nghiệp bước vào giai đoạn báo cáo kết quả kinh doanh quý III vào tháng này.

9 tháng qua, nhà đầu tư đang mong rằng tình hình chi phí vốn của doanh nghiệp có thể sụt giảm nhờ vào việc giảm nhiệt của đồng USD, và các ngân hàng trung ương sẽ sớm nới lỏng chính sách tiền tệ trở lại và lãi suất cho vay thực tế của ngân hàng thương mại sụt giảm.

Thế nhưng, theo ông Minh, những kỳ vọng này đến thời điểm hiện tại không còn nữa và tình hình chi phí vốn khả năng cao trong ngắn hạn khó có thể đi xuống. Theo đó, nhà đầu tư sẽ nhìn vào một câu chuyện khác nhằm bù đắp cho chi phí vốn cao như hiện tại, đó là tăng trưởng lợi nhuận của các doanh nghiệp sẽ quay trở lại.

Ông nói thêm, vẫn phải chờ vào kết quả kinh doanh quý III này để quyết định nhóm ngành nào mà nhà đầu có thể phân bổ trong thời gian tới, qua đó biết được lợi nhuận có tăng trưởng trở lại hay không.

Ông Minh nhận định nhà đầu tư ở giai đoạn hiện tại bắt đầu có những chiến lược để theo dõi và bắt đầu có động thái để lựa chọn những nhóm ngành có thể có sự tăng trưởng trong thời gian tới. Do đó, trong thời gian gần đây, tình hình thanh khoản của thị trường đã có sự chững lại.