Những điều cần biết về lưu ký chứng khoán

Lưu ký chứng khoán là gì?

Lưu ký chứng khoán là hoạt động bao gồm việc nhận ký gửi, chuyển giao ghi nhận quyền sở hữu chứng khoán của khách hàng, bảo quản sự an toàn trên hệ thống lưu ký do Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) kiểm soát. Đây là điều hết sức quan trọng để đảm bảo việc quản lý ngày càng hiệu quả, tạo điều kiện cho người sở hữu có thêm quyền lợi.

Theo các quy định hiện hành của luật pháp, một công ty đại chúng khi phát hành chứng khoán ra thị trường đã hoặc không đăng ký niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán thì trước hết đều phải được lưu ký tập trung tại VSD rồi mới được phép giao dịch trên sàn chứng khoán mà họ tham gia.

Những nguyên tắc của lưu ký chứng khoán

Đối với việc lưu ký chứng khoán sẽ luôn tồn tại những nguyên tắc mà các công ty phát hành phải nắm bắt được như sau:

- Trường hợp khách hàng không đến đến Trung tâm lưu ký chứng khoán đăng ký trực tiếp thì họ bắt buộc phải thông qua một thành viên lưu ký đại diện, sau đó thành viên này sẽ chịu trách nhiệm về việc tái lưu ký chứng khoán tại VSD.

- Việc quản lý tài sản lưu ký cần được thực hiện theo các bước như sau: Nếu đăng ký tài khoản lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký, thì số dư trên tài khoản bắt buộc và số dư tài khoản lưu ký của thành viên phải khớp nhau tại VSD. Trường hợp xảy ra sai sót hai con số này không khớp nhau thì VSD phải ngay lập tức thông báo đến công ty phát hành để đưa ra điều chỉnh kịp thời.

- Những chứng khoán được lưu ký tại VSD không phải là tài sản của VSD mà họ chỉ đang quản lý kiểm soát hộ tài sản của khách hàng, vì thế, Trung tâm lưu ký chứng khoán sẽ không có quyền được sử dụng số lượng chứng khoán của khách hàng để phục vụ cho lợi ích của mình hoặc ai khác.

- Các công ty chứng khoán ủy quyền lại cho một cá nhân có tư cách đại diện họ là tổ chức phát hành đăng ký chứng ký chứng khoán tại một tổ chức có quyền hạn trên thị trường, sau đó thành viên này sẽ thực hiện việc lưu ký cho công ty này tại trung tâm VSD. Những dữ liệu của hai bên cần có sự trùng khớp nhau thì mới thực hiện được việc lưu ký chứng khoán.

- Những thành viên lưu ký thường là công ty chứng khoán hoặc những ngân hàng thương mại hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. Đây là những tổ chức được Ủy ban Chứng khoán nhà nước cấp giấy chứng nhận về quyền và nghĩa vụ để hoạt động lưu ký chứng khoán, đồng thời, cũng là thành viên được Trung tâm lưu ký chứng khoán chấp nhận trở thành thành viên lưu ký hợp pháp.

- Mỗi thành viên sẽ có trách nhiệm thường xuyên cập nhật thông tin như mở, đóng tài khoản lưu ký của các nhà đầu tư mỗi ngày. Thực hiện việc đối chiếu thông tin của số dư tài khoản, trên cơ sở dữ liệu mà VSD đã cung cấp về sở hữu chứng khoán của khách hàng cho thành viên trước đó.

- Mỗi một nhà đầu tư là cá nhân, tổ chức chỉ được phép một tài khoản duy nhất để lưu ký tại một thành viên lưu ký. Những dữ liệu này sẽ được mã hóa riêng để đảm bảo tránh sự trùng lặp với những người tham gia sau trên thị trường chứng khoán.

Vai trò của lưu ký chứng khoán

Đối với hoạt động lưu ký chứng khoán sẽ có một vai trò cực kì quan trọng để kiểm soát được mọi sai sót có thể xảy ra, số lượng giao dịch chứng khoán thực hiện trên thị trường. Một số vai trò quan trọng của hoạt động lưu ký chứng khoán có thể kể đến như sau:

- Lưu ký là điều kiện tiên quyết để chứng khoán được phép thực hiện giao dịch trên thị trường với sự chấp thuận của Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm lưu ký chứng khoán.

- Việc lưu ký sẽ giups cho các tổ chức, cá nhấn tiết kiệm được tối đa các chi phí in ấn không cần thiết.

- Hạn chế tình trạng chứng khoán bị hỏng, mất hay thất lạc…

- Đảm bảo tính thanh khoản cao, uy tín, gia tăng vòng quay vốn trên thị trường để nhà đầu tư có thể thu về lợi nhuận sớm nhất.

- Nâng cao độ uy tín của các chủ thể, đảm bảo sự an toàn về thông tin cho các bên tham gia lưu ký chứng khoán.

Với việc lưu ký chứng khoán thì thay vì phải nắm một số lượng giấy là cổ phiếu, trái phiếu thì giờ đây mọi việc đã nhanh chóng, gọn gàng hơn khi chỉ cần với chiếc điện thoại trong tay bạn đã có thể đặt lệnh mua thành công, số chứng khoán do bạn sở hữu đã được lưu trữ thông tin trên cổng thông tin chung nên đương nhiên sẽ không cần phải đau đầu và lo lắng việc bảo quản và giữ gìn thế nào cho hợp lý.

Phân biệt chứng khoán lưu ký và chưa lưu ký

Hiện nay, nhiều người vẫn thường nhầm lẫn giữa chứng khoán lưu ký với chứng khaosn chưa lưu ký, vì thế, cần phải chỉ ra được những điểm giống và khác nhau của hai loại chứng khoán này trên thị trường.

Chứng khoán lưu ký là gì?

Chứng khoán lưu ký là những loại chứng khoán được tích hợp, tồn tại dưới dạng dữ liệu điện tử và là một tài sản của người ký gửi đã được hệ thống hóa và đồng bộ thông tin với hệ thống điện tử chung không thể mất đi. Hiện nay, các chứng khoán lưu ký được thực hiện giao dịch ở các sàn chứng khoán như HoSE, HNX,…

Chứng khoán chưa lưu ký là gì?

Chứng khoán chưa lưu ký lại là loại chứng khoán mà người sở hữu sẽ phải giao dịch trực tiếp với tổ chức phát hành, tồn tại dưới dạng sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận sở hữu cổ phần. Đa phần những công ty cổ phần chưa phải là công ty đại chúng khi thực hiện đăng ký lưu ký chứng khoán tại VSD sẽ phát hành chứng khoán theo hình thức này. Nghĩa là các giao dịch chứng khoán vẫn được thực hiện nhưng sẽ phải thực hiện thông qua công ty cổ phần chứ không được tự do chuyển nhượng.

Lưu ký chứng khoán là hoạt động để kiểm soát các giao dịch trên thị trường, đảm bảo không có sự gian lận xảy ra. Vì thế, hoạt động lưu ký chứng khoán được nhiều công ty sử dụng nhưng cần phải đáp ứng được các điều kiện do luật pháp đưa ra.