Ngành ngân hàng kỳ vọng dần phục hồi từ những tháng cuối năm 2023

Tăng trưởng thu nhập có xu hướng giảm nhưng vẫn xuất hiện ngoại lệ

Trong các nhóm, nhóm quốc doanh có kết quả tích cực nhất, với mức tăng trưởng trung bình 18,9% so với cùng kỳ nhờ tăng trưởng ấn tượng 53% của Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV - HoSE: BID), trong khi ba nhóm còn lại đều có sự cải thiện nhẹ hoặc thậm chí giảm.

Chất lượng tài sản suy giảm khi tốc độ hình thành nợ xấu gia tăng nhanh. Nợ xấu ngành ngân hàng đã gia tăng quý thứ ba liên tiếp. Tuy nhiên, cũng có sự khác biệt giữa các nhóm ngân hàng khi nhóm quốc doanh có dấu hiệu giảm dần nợ xấu hình thành trong khi sự suy giảm chất lượng tài sản của nhóm TMCP vẫn chưa dừng lại.

Tăng trưởng tín dụng ngành ngân hàng quý 1/2023 đạt 2,06% so với đầu năm, thấp hơn cùng kỳ năm ngoái (5,97%) do nhu cầu tín dụng yếu trong bối cảnh kinh doanh gặp nhiều khó khăn và thị trường bất động sản ảm đạm. Công ty chứng khoán Rồng Việt VDSC dự đoán nhu cầu tín dụng sẽ dần phục hồi từ những tháng cuối năm 2023 trở đi, được hỗ trợ bởi kỳ vọng phục hồi của lĩnh vực xuất nhập khẩu từ nửa cuối năm 2023 và những tín hiệu sáng sủa hơn trên thị trường bất động sản từ quý 4/2023.

Giá cổ phiếu ngân hàng đã tăng trở lại trong 6 tháng qua nhưng định giá vẫn thấp hơn trung bình 5 năm. VDSC cho rằng đây là mức định giá hấp dẫn cho các nhà đầu tư dài hạn tích lũy cổ phiếu nhóm ngân hàng.

Nhìn chung, tổng thu nhập hoạt động toàn ngành đều giảm tốc so với các quý trước, nhưng khả năng chống chịu của thu nhập lãi thuần (NII) đã bù đắp được cho sự sụt giảm liên tục của các nguồn thu phí, tương ứng với mức tăng trưởng 14% và giảm 6% của mỗi cấu phần. Tuy nhiên, sự phân hóa về thu nhập phí thuần (NFI) cũng được thể hiện giữa các ngân hàng, trong đó mức giảm 38% của Ngân hàng TMCP Quân đội (MB - HoSE: MBB), trái ngược với mức tăng 57% của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (Vietinbank - HoSE: CTG), có thể là một ví dụ. Cần lưu ý rằng điều này đến từ việc ghi nhận các khoản phí bất thường liên quan đến các thỏa thuận bancassurance (bán bảo hiểm qua ngân hàng) hoặc UPAS L/C ở một số ngân hàng trong bối cảnh hoạt động IB, môi giới chứng khoán và bán bảo hiểm vẫn chịu ảnh hưởng xấu đồng loạt trong toàn ngành.

Tăng trưởng tín dụng của ngành ngân hàng trong Q1/23 đạt 2,06% so với đầu năm, thấp hơn cùng kỳ năm ngoái (5,97%) do nhu cầu tín dụng yếu trong bối cảnh kinh doanh gặp nhiều khó khăn và thị trường bất động sản ảm đạm.

Một số cái tên có tăng trưởng cao hơn trung bình ngành có thể kể đến như Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank - HoSE: TCB) và Ngân hàng TMCP Phát triển TPHCM (HDBank - HoSE: HDB) đều tăng 9% từ đầu năm đến nay, trong khi ở chiều ngược lại, Ngân hàng TMCP Quốc tế (VIB - HoSE: VIB) giảm 1.3%, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB - HoSE: ACB) giảm 0,6%, có mức tăng thấp hơn trung bình.

Chất lượng tài sản suy giảm với tốc độ hình thành nợ xấu gia tăng nhanh

Nợ xấu của ngành ngân hàng đã gia tăng quý thứ ba liên tiếp sau khi Thông tư 14/2021 về nợ tái cơ cấu Covid-19 hết hiệu lực cùng với những bất ổn của thị trường trong nửa cuối năm 2022 và hệ lụy. Tuy nhiên, nhóm quốc doanh có dấu hiệu giảm dần nợ xấu hình thành trong khi sụ suy giảm chất lượng tài sản của các ngân hàng TMCP vẫn chưa dừng lại, trong bối cảnh nhóm khách hàng trung bình và thấp bị ảnh hưởng nặng nề bởi dấu hiệu suy thoái kinh tế. Như đã nói, gánh nặng đối với cá nhân có thu nhập trung bình và thấp cũng như các khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ phục vụ bởi phân khúc tài chính tiêu dùng và một số ngân hàng bán lẻ liên tục được phản ánh vào nợ xấu của các tổ chức này, với tỷ lệ nợ xấu hợp nhất của VPB tăng từ 4,73% trong quý 4/2022 lên 4,99%. Tương tự, nợ xấu hợp nhất của MBB cũng tăng 66 điểm cơ bản so với quý trước và 76 điểm cơ bản so với cùng kỳ năm trước, lên mức 1,76%. Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu của TCB đã hạ nhiệt từ mức cao trong quý 4/2022 nhờ được bù đắp bởi tỷ lệ nợ xấu đặc biệt thấp của mảng doanh nghiệp lớn.

Áp lực về chi phí tín dụng giảm được hỗ trợ bởi thuận lợi chính sách. Mặc dù sức khỏe bảng cân đối của ngành kém lạc quan trong quý 1/2023, việc NHNN ban hành Thông tư 02 vào ngày 23/04/2023 được kỳ vọng sẽ tạo cơ sở để các ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ, từ đó hỗ trợ khả năng làm mềm xu hướng gia tăng của tỷ lệ nợ xấu và phần nào giảm áp lực trích lập chi phí dự phòng trong vài quý tiếp theo, đặc biệt là Q2/23 và Q3/23. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dù NHNN đã quy định lộ trình trích lập dự phòng, các ngân hàng có xu hướng dựa trên chính sách nội bộ về việc có trích lập toàn bộ các khoản dự phòng bắt buộc trước thời hạn hay không. Nhìn chung, áp lực về nợ xấu cũng như chi phí tín dụng đều được kỳ vọng sẽ giảm nhẹ trong thời gian tới, mặc dù mức độ thay đổi chi phí dự phòng giữa các bên vẫn có thể khác nhau.

VDSC dự báo nhu cầu tín dụng sẽ dần hồi phục từ những tháng cuối năm 2023 trở đi, nhờ sự khởi sắc của lĩnh vực xuất nhập khẩu từ nửa cuối 2023 và những tín hiệu tích cực hơn của thị trường bất động sản từ Q4/23. Có thể thấy tín dụng liên quan đến bất động sản là động lực chính của tổng tăng trưởng tín dụng trong nhiều năm (Hình 7), nên các dự án sắp chào bán vào cuối năm nay có thể tiếp tục là động cơ hỗ trợ thúc đẩy nhu cầu tín dụng yếu hiện tại quay trở lại.

VDSC cũng kỳ vọng vào triển vọng khả quan hơn của NIM, được hỗ trợ bởi các tín hiệu cắt giảm lãi suất gần đây với việc lãi suất tiền gửi niêm yết toàn ngành ở một số kỳ hạn đã giảm từ tháng Ba. Động thái theo định hướng chính sách này được kỳ vọng sẽ giảm bớt áp lực lên chi phí huy động trong các quý tới, tạo tiền đề thuận lợi cho việc cải thiện NIM do lợi suất tài sản vẫn neo ở mức cao.

Giá cổ phiếu ngân hàng đã tăng trở lại trong 6 tháng qua nhưng định giá vẫn thấp hơn bình quân 5 năm. Định giá đã đạt đến mức hấp dẫn trong những tháng cuối năm 2022 như đã đề cập trong báo cáo chiến lược năm 2023 của Rồng Việt. Khi một số nút thắt liên quan đến bất động sản và thị trường trái phiếu doanh nghiệp được giải tỏa để bảo vệ hệ thống ngân hàng, giá cổ phiếu ngân hàng bật tăng trở lại. VDSC nhận định đây là mức định giá hấp dẫn cho các nhà đầu tư dài hạn tích lũy cổ phiếu nhóm ngân hàng./.

Du Miên