Nguyên nhân vàng miếng SJC giữ thế độc quyền
Trong nhiều năm qua, những vấn đề bất cập liên quan đến giá vàng miếng SJC (thương hiệu của Ngân hàng Nhà nước độc quyền) vẫn luôn được nhiều người quan tâm.
Ngày 24/10, thảo luận tại tổ về kinh tế xã hội đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Yến, Phó Bí thư thường trực tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã đề cập đến tình trạng độc quyền vàng miếng trên thị trường, khiến giá vàng trong nước chênh lệch cao hơn hẳn so với giá vàng thế giới.
Đại biểu Nguyễn Thị Yến cho biết, trong vài năm trở lại đây giá vàng trong nước đã trải qua những biến động cực lớn, đặc biệt thời gian gần đây giá vàng lại tiếp tục chênh lệch có sự chênh lệch lớn giữa giá vàng miếng SJC (thương hiệu của Ngân hàng Nhà nước độc quyền) trong nước và giá vàng thế giới.
Tháng 10/2023, giá vàng SJC đã liên tục điều chỉnh nới rộng khoảng cách giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới khoảng gần 14,45 triệu đồng mỗi lượng.
Bà Yến cho biết: “Đây là khoảng cách rất lớn, bị chi phối bởi sự độc quyền trong nhập khẩu và sản xuất vàng miếng thương hiệu SJC - Thương hiệu của Ngân hàng Nhà nước”.
“Nếu xem khoảng cách giữa giá trong nước và thế giới là một "thước đo" cho sự chênh lệch cung - cầu vàng trong nước có thể thấy thị trường vẫn đang bị thiếu cung. Thị trường vàng SJC đang độc quyền và nảy sinh nhiều bất cập”.
Từ năm 2012 đến nay, thị trường vàng trong nước đã được quản lý bằng Nghị định 24. Theo đó, vàng miếng sẽ độc quyền do Nhà nước sản xuất và là đơn vị được giao tổ chức và quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. Từ đó, thương hiệu vàng SJC được chọn thương hiệu vàng miếng quốc gia.
Trên thực tế, Nghị định 24 năm 2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng ở thời điểm hiện tại đã bộc lộ nhiều hạn chế. Vì thế, đại biểu Nguyễn Thị Yến đã đề xuất Chính phủ cân nhắc việc sửa đổi Nghị định 24 cho phù hợp với hiện thực và nên cấp phép cho một số doanh nghiệp đã được chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng được nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Đồng thời, cần đẩy nhanh việc ban hành những văn bản quy định làm khung pháp lý cho hoạt động giao dịch vàng tài khoản, điều chỉnh cân bằng lại các hoạt động kinh doanh vàng nhằm hỗ trợ thị trường vàng trong nước liên thông với thị trường quốc tế.
Đại biểu Yến cũng đưa ra đề xuất cân nhắc việc thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia để điều điều tiết thị trường vàng, phát hành chứng chỉ vàng, trái phiếu vàng với mục đích huy động tiền và vàng rộng rãi. Đồng thời, góp phần đảm bảo mọi hoạt động trên thị trường vàng ngày càng minh bạch, đồng nhất.
Ông Đỗ Mạnh Hiến - Phó bí thư Thành ủy Hải Phòng đề xuất: “Nếu Quốc hội, Chính phủ không tính huy động nguồn lực này trong dân, doanh nghiệp cần vốn mà ngân hàng lại siết thì càng thêm khó khăn. Chính phủ cần nghiên cứu cơ chế huy động vàng, USD đang rất lớn trong dân”.
Hiện nay, tình trạng độc quyền vàng miếng đang khiến cho giá vàng trong nước cao hơn nhiều so với giá vàng thế giới. Vấn đề này cũng được các đại biểu Quốc hội chất vấn trong kỳ họp tháng 6/2022 và đưa ra đề nghị sửa Nghị định 24/2012 sau hơn 10 năm thực thi.
Tuy nhiên, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước ở thời điểm đó đã phản hồi việc sửa đổi này cần phải cân nhắc kỹ lưỡng và thận trọng để không làm ảnh hưởng đến tình hình chung.