Tốn mất 16 năm để hòa vốn, Grab sẽ phát triển ra sao?

Trong một buổi tiệc được tổ chức để chúc mừng Grab bước đến kỉ nguyên mới sau khi được niêm yết trên sàn chứng khoán Nasdaq của Mỹ, nhà sáng lập của hãng là Anthony Tan đã chia sẻ: “Hôm nay, chúng ta đã trở thành tâm điểm của Đông Nam Á.

Hãng tin Bloomberg cho biết khoảnh khắc những người sáng lập ra Grab rung chuông mở cửa giao dịch tại sàn Nasdaq vào ngày 12/2/2021 đã trở thành khoảnh khắc lịch sử với hãng xe công nghệ này.

Tuy nhiên, điều khiến nhiều người không ngờ được là sau khi niêm yết trên sàn không lâu thì giá cổ phiếu Grab lao dốc mất kiểm soát giảm 21% ngay trong phiên đầu giao dịch. Mặc dù Grab đã rất cố gắng nhưng không thể kéo mức giá cổ phiếu về thời điểm khi mới lên sàn.

Lập tức nhiều chuyên gia và nhà đầu tư đã nghi ngờ về tương lai phát triển của Grab, thậm chí, có nhận định cho rằng Grab sẽ khó mà hiện thực hóa giấc mơ trở thành “Thung lũng Silicon của Đông Nam Á” tại Singapore.

Tốn đến 16 năm để hồi vốn

Theo các nghiên cứu chỉ ra, Grab đốt đến 480 USD cho mỗi khách hàng với mục đích mở rộng thị phần, trong khi đó người dùng chỉ bỏ ra 29 USD/năm để sử dụng ứng dụng này. Điều đó đồng nghĩa với việc Grab sẽ mất khoảng 16 năm để hãng thu hồi vốn.

Chuyên gia phân tích Eric Wen của hãng Blue Lotus Capital Advisors đã nghiên cứu, tìm hiểu và chỉ ra những con số mà Grab đưa ra đều đã bị thay đổi hay thổi phồng lên. Theo ông, trong năm 2020 số lượng người dùng mỗi tháng của Grab rơi vào khoảng 25 triệu người dùng, tính ra chỉ bằng 7% lượng người dùng của siêu ứng dụng Meituan tại Trung Quốc.

Bên cạnh đó, những hứa hẹn thái quá của hãng cũng khiến nhiều người hoài nghi khi lượng khách trung lưu và thu nhập bình quân đầu người ở Đông Nam Á thấp hơn so với Trung Quốc.

Trước khi niêm yết trên sàn chứng khoán của Mỹ, Grab đã gọi vốn được 12 tỷ USD nhưng lại đốt quá nhiều vào mỗi khách hàng để mở rộng thị phần. Tính trung bình, hãng sẽ phải mất khoảng 16 năm để hòa vốn.

Chỉ sau 6 tuần được niêm yết trên sàn chứng khoán những công bố và báo cáo của Wen đã khiến cho các nhà đầu tư hoang man bán ra. Ngay lập tức giá cổ phiếu của hãng đã tụt giảm một nửa so với lúc ra mắt dao động quanh mức 6 USD/cổ phiếu.

Lúc đó, Wen nhận định con số này có thể xuống đến mức 3USD và thực tế đã chứng minh chỉ sau 2 tháng giá cổ phiếu của Grab rơi xuống ngưỡng này. Qua trường hợp của Grab các chuyên gia nhận định bài học ở đây là nhà đầu tư quá tin vào những lời hứa và bảng thành tích thổi phồng của nhà sáng lập mà quên mất nhìn vào thực tế mô hình kinh doanh có hiệu quả lớn vậy không.

Không chỉ có vấn đề “bánh vẽ” về lợi nhuận mà đến cả việc nắm giữ cổ phần của nhà sáng lập Tan cũng bị đặt ra một câu hỏi rất lớn, mặc dù chỉ có 3% cổ phần thường nhưng nhà sáng lập Tan lại nắm giữ 63% quyền biểu quyết.

Sự hoài nghi của nhà đầu tư không phải là không có cơ sở khi Uber đã báo cáo có lợi nhuận hoạt động trong quý II/2023, song, đối với Grab vẫn lỗ lũy kế tận 16 tỷ USD tính đến cuối năm 2022. Mặc dù Uber thất thế ở một số thị trường trên thế giới nhưng tại sân nhà ở Mỹ thì Uber vẫn phát huy được sức mạnh.

Trong khi đó Grab lại bị giới hạn ở chính quê hương Singapore khi số dân của đất nước này chỉ là 5,9 triệu. Cho dù hãng cố gắng mở rộng thị trường sang các quốc gia Đông Nam Á khác thì vẫn rất khó để thu lời lớn.

Giấc mơ thành ác mộng?

Nhà sáng lập ra Grab Holding vào năm 2012 là Tan đã nhìn thấy thời cơ khi các doanh nghiệp gọi xe công nghệ bùng nổ trước sự chiếm lĩnh thị trường của Uber. Đặc biệt, thương hiệu này còn có sự hậu thuẫn của Masayoshi Son, vị tỷ phú đến từ ngân hàng Softbank cũng từng đầu tư thành công cho thương vụ Alibaba của Jack Ma.

Masayoshi Son cũng đã từng đầu tư cho Uber và tiếp theo là Grab, ngoài Softbank những cái tên sáng giá khác cũng tích cực đầu tư cho Grab như BlackRock, Fidelity, Morgan Stanley và Temasek. Có thể thấy tham vọng của Grab và các nhà đầu tư cũng rất lớn khi họ đầu tư nhiều vào dự án khởi nghiệp của Grab..

Thậm chí, ngay cả khi Grab lỗ vốn thì giới đầu tư vẫn săn lùng và sẵn lòng rót vốn. Trước khi niêm yết trên sàn chứng khoán, Grab được định giá tận 40 tỷ USD, có thể sánh ngang với các tập đoàn lớn trên thế giới như American Airlines, Delta Air hay Uniyed Airlines.

Ngay cả nhà sáng lập Tan khi đó mới chỉ 39 tuổi nhưng được kì vọng sẽ làm nên chuyện lớn và trở thành tỷ phú mới của Đông Nam Á. Nhưng hiện thực lại khá tàn khốc với Grab khi giá niêm yết của cổ phiếu này trên sàn chứng khoán Mỹ liên tục giảm, giấc mơ của họ ngày càng xa vời.

Singapore vẫn luôn hướng đến mục tiêu trở thành một trong những trung tâm giao thương, dịch vụ tài chính lớn của khu vực lẫn thế giới. Quốc gia này đã hiện thực hóa điều đó bằng cách chuyển hướng sang công nghệ để các startup được thỏa sức sáng tạo và trở thành một thung lũng Silicon của châu Á.

Năm 2011, bộ phận khởi nghiệp của trường đại học quốc gia Singapore đã hợp tác với quỹ đầu tư mạo hiểm cùng một cơ quan truyền thông chính phủ nhằm tạo nên “Vườn ươm công nghệ” (Tech Incubator) mang tên “Block 71”.

Từ khi thành lập dự án này đã nuôi dưỡng cho hơn 1.100 startup trong nước và các quốc gia khác, nhờ đó mà họ đã bành trướng được thế lực ở nhiều lĩnh vực kinh doanh khắp châu Á và thế giới. Vì thế, Singapore đã nuôi kì vọng biến nơi đây thành thung lũng Silicon mới với sự góp mặt của nhiều công ty nổi tiếng như Canon, Fujitsu. Địa điểm này cũng có sự góp mặt của 3 startup đình đám là Razer, Grab và Sea.

Nếu như Sea sở hữu trang thương mại điện tử Shopee, Razer nổi tiếng là nhà phát triển game Free Fire thì Grab lại có trong tay ứng dụng công nghệ đặt xe nổi tiếng. Các hãng này đều đã trải qua thời kỳ đỉnh cao với mức giá cổ phiếu niêm yết cực cao nhưng đến thời điểm hiện tại, 3 niềm hi vọng của Singapore đều đang phải đối mặt với những khó khăn.

Động thái của họ là cắt giảm chi phí, sa thải nhân viên, siết chặt mọi chi tiêu với mục đích bảo toàn được nguồn vốn trong thời kì khó khăn như hiện nay. Dường như các doanh nghiệp đều đang phải chịu sức ép rất lớn.

Cơ hội vẫn còn trong tương lai

Theo Bloomberg, hiện tại Grab đã giảm bớt nguồn tiền đầu tư và hạn chế tham vọng bành trướng như trước đây. Nhưng nếu nói Grab đã hết hi vọng cũng không hẳn vì họ vẫn còn đến 35 triệu người dùng hàng tháng trên tổng số 8 quốc gia và hơn 500 thành phố đang sử dụng dịch vụ của họ.

Trong báo cáo tài chính doanh thu năm 2022 của Grab đạt 1,4 tỷ USD cùng tổng mức vốn hóa đạt hơn 13 tỷ USD. Thương hiệu của Grab vẫn giữ được độ phổ biến ở thị trường Đông Nam Á, giá cổ phiếu cũng tăng thêm 11% trong tháng 8/2023 nhờ cắt giảm được thua lỗ trong quý II.

Nhà đầu tư đang đặt rất nhiều kỳ vọng vào sự hồi sinh của Grab khi hãng đã cắt giảm được chuỗi thua lỗ và tăng trưởng doanh thu trong 6 quý liên tiếp. Singapore cũng đang tìm cách để tái cơ cấu lại bộ máy, từ bỏ bớt những tham vọng xa tầm với, hiện nay, quốc gia này đang tập trung đầu tư phát triển mảng xe hơi và điện thoại.

Có thể thấy sự thay đổi của thị trường đã khiến cho Grab và các doanh nghiệp phải tính toán lại bài toán của họ sao cho hợp lý. Đây là xu hướng chung của thị trường chứ không riêng gì một hãng nào nên những nhà sáng lập sẽ phải tìm ra hướng đi đúng đắn hơn.

Grab đã trở thành thương hiệu phủ trên toàn Đông Nam Á đã từng được kì vọng trở thành một tập đoàn đặt xe công nghệ hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, khi sự cạnh tranh trên thị trường càng lớn thì cơ hội của Grab lại càng bị thu hẹp mà hãng xe xanh sẽ phải có những giải pháp phù hợp hơn.